تعداد کاربران اینترنت و شبکه های بین المللی ارتباطی اینترنتی به شکل فزاینده ای رو به رشد می باشند و به کارگیری فناوری ارتباطی نوین، جزء لاینفک زندگی امروز شده است. بدین ترتیب هر بنگاه تجاری- خدماتی موظف است تا پاسخگوی خیل عظیم این گروه از مشتریان و کاربران بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی باشد.
یکی از مهمترین کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و اینترنت، در صنعت گردشگری – گردشگری الکترونیک – است. به دلیل نقش و اهمیتی که صنعت گردشگری خارجی می تواند در ابعاد مختلف اجتماعی و اقتصادی داشته باشد؛ برای ورود به بازار رقابتی جهان نیاز به تجهیز امکانات و بهره برداری از تکنولوژی های نوین می باشد.
ابزار الکترونیکی و اینترنت در تمام زنجیره توزیع خدمات گردشگری شامل خطوط هوایی، مهمان پذیری، گردانندگان تور، آژانس های مسافرتی و مقاصد سفر تغییرات شگرفی ایجاد کرده است. با توجه به آنچه مطرح شد ورود تجارت الکترونیک یک ضرورت انکار ناپذیر می باشد و ما ناگزیر به استفاده از این فن آوری درصنعت گردشگری هستیم.

گردشگری از دیدگاه تجارت الکترونیک
بخش های مختلف صنعت گردشگری در این محیط اطلاعاتی، می تواند به شناسایی فرصت های تجاری در بازار پرداخته، به توسعه همکاری با تهیه کننده ها و واسطه ها بپردازند و همچنین می توانند موسسات غیررسمی را به منظور توسعه و ارائه خدمات گردشگری، ایجاد کنند.
به این ترتیب بیشتر سودها نصیب سهامداران می شود، چرا که تغییرات تکنولوژی همکاری های موثری را به وجود آورده و ابزاری را برای جهانی شدن صنعت گردشگری فراهم کرده است.
کانال توزیع گردشگری در نمودار زیر نمایش داده شده است. مشتری ها ممکن است محصولات مختلفی را مستقیما از تولید کننده دریافت کنند در حالی که توزیع کننده ها و واسطه های فروش برای تبلیغ خدمات گردشگری فعالیت می کنند. مسافر آینده هم ممکن است از بیش از یک یا یک دسته کانال توزیع توریستی برای یک سفر استفاده کند.

مکانیز توزیع در صنعت گردشگری
منحنی عمومی عمودی و یا افقی پیوسته ای را می توان در صنعت گردشگری مشاهده کرد. یکپارچگی افقی تواما موزای با هریک از کانال های توزیع توریستی شکل می گیرد و موسسات مشابه را قادر می سازد تا بتوانند محصولات و سرویس های فوق را به شکل موثرتر و کارآمدتری توزیع کنند.
یکپارچگی عمودی زمانی پدیدار می گردد که سازمان ها کانال توزیع توریست در یک سطح را با اعضاء در سطح دیگر را برای دستیابی به مقیاس های اقتصادی، کنترل بهتر هزینه ها، هماهنگی مدیریت سرویس ها، کنترل بیشتر کانال و افزایش و امکانات به هم ارتباط دهند. مدیران متصدیان تور و موسسات مسافرتی خارجی، هواپیمایی و موسسات همکار نمونه یکپارچگی عمودی هستند.

توریسم الکترونیکی ، تعامل بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و صنعت گردشگری
فناوری اطلاعات و ارتباطات با ارائه ابزار و امکانات موثر هم برای مشتری ها به منظور شناسایی و خریداری تولیدات مناسب و هم برای تولیدکنندگان به منظور توسعه، کنترل و توزیع تولیداتشان در سطح جهانی، به طور موثری به افزایش و حمایت از جهانی شدن سطح عرضه و تقاضای فعلی در سراسر جهان در صنعت گردشگری پرداخته است.
استفاده از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات و به طور اخص، اینترنت و تجارت الکترونیک در زنجیره توریسم از زمان تصمیم تا رضایت مندی پس از انجام سفر، نشان دهنده تاثیر این فناوری در تمام چرخه تولید و توزیع خدمات توریسم است که به بخش های زیر قابل تقسیم است:
– خطوط هوایی الکترونیکی
– میهمان پذیری الکترونیکی
– متصدیان تور االکترونیکی
– آژانس های مسافرتی الکترونیکی
– مقصد سفر الکترونیکی

کاربردهای فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری
گردشگری الکترونیک از زمینه هایی است که در آن کارشناسان و متخصصان با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت جهانگردی توانسته اند افق های جدید بازارهای گسترده و رشد بی سابقه ای را نصیب کشورهای خود کنند. با استفاده از این خدمات، این امکان وجود دارد که کاربر به سادگی، با هزینه کمتر و با کیفیت بیشتر به اطلاعات و خدمات مورد نیاز خود دست یابد که در ادامه به برخی از کاربردها اشاره می شود.

رابطه گردشگری الترونیک و رشد اقتصادی
گردشگری الکترونیک عبارت است از فن تلفیق متدهای کسب وکار الکترونیکی و فناوری اطلاعات در شیوه ها و ابزارهای ارائه و پشتیبانی خدمات گردشگری با کیفیتی بالاتر و هزینه ای کمتر. از طرف دیگر، رشد اقتصادی معمولا به منزله افزایش در ظرفیت های تولیدی هر کشور یا افزایش پایدار در تولید ناخالص داخلی سرانه در طول زمان تعریف می شود.

بازاریابی در صنعت گردشگری
بازاریابی در صنعت گردشگری یک روند مدیریتی اداری شامل پیش بینی نیازها و جلب رضایت گردشگران فعلی و آتی است به طوری که اساس شرکت های مسافرتی و عرضه کنندگان را در رقابت با یکدیگر قرار داده است. مدیریت مبادله توسط منفعت شخصی، سوداجتماعی و یا هر دو هدایت می شود و موفقیت یک روش بلند مدت، به رضایت متقابل عرضه کننده و مصرف کننده بستگی دارد.
یکی از مهم ترین روش های بازاریابی در زمینه گردشگری الکترونیک، مدیریت ارتباط با مشتری می باشد که تعاریف و مدل های مختلفی دارد. یکی از نظریه های مرتبط با مدیریت رضایت مشتری، فرآیندهای مدل سوئیفت می باشد. بر اساس این مدل چرخه فرآیند سوئیفت شامل مراحل زیر است:
کشف دانسته: تحلیل مشخصه های مشتریان و استراتژی های سرمایه گذاری است که با فرآیند شناسایی، بخش بندی و پیش بینی مشتری سازمان صورت می گیرد.
تعامل با مشتری: اجرا و مدیریت ارتباط با مشتری از طریق اطلاعات مرتبط در زمان صحیح و ارائه محصولات با استفاده از دامنه ای از کانال های تعاملی
برنامه ریزی بازار: تعریف مسیر توزیع و محصولاتی که به مشتریان خاص ارائه می شود و تدوین طرح ها و برنامه های ارتباطات استراتژیک.
تجزیه تحلیل با هدف جذب و تحلیل داده های مشتریان از طریق ارتباطاتی که سازمان ها از مسیرهای تعاملی خود به دست آورده اند.
یکی از مباحث مطرح در زمینه گردشگری الکترونیک (ET) هتلداری الکترونیک است. از مهمترین خدماتی که یک گردشگر در طول مدت سفر خود از کشور میزبان دریافت می‏کند امکانات و سرویسهایی است که برای اقامت وی ارایه می‏کنند. در یک سایت (ET) هر چه امکانات و گزینه‏های بیشتری در مورد اقامت گردشگر وجود داشته باشد سایت موفق تر خواهد بود.
سرویس هتلداری الکترونیک در سطوح متفاوتی در سایتهای ET مختلف عرضه می‏شود برخی از این سایتها هتلداری الکترونیکی را در سطح معرفی هتلها و ارایه اطلاعاتی نظیر تلفن و آدرس آنها ارایه می‏کنند، ولی سرویس هتلداری الکترونیک می‏تواند بسیار فراتر از این خدمات اطلاعات رسانی و به صورت کامل ارایه گردد. در یک سرویس هتلداری الکترونیک گردشگری که به سایت ET مراجعه می‏کند باید همانند یک مراجعه کننده حضوری به هتل امکان دریافت اطلاعات مورد نیاز خود را دارا باشد.
یک سایت ET با ایجاد ارتباط با هتلهای متعدد در سطوح سرویس و قیمت متفاوت می‏تواند گزینه‏های مختلفی را برای گردشگر مهیا کند. در یک سایت ET معتبر اغلب هتلهای مناسب در منطقه‏ای که گردشگر برای سفر انتخاب کرده است در دسترس بوده و گردشگر می‏تواند آنها را انتخاب کند. طبقه‏بندی این هتلها در قالبهای مختلف و امکان جستجوکردن هتلها بر اساس قیمت، سرویس، رتبه (تعداد ستاره) حداقل امکانات لازم برای یک برنامه هتلداری الکترونیکی کامل است. در چنین سیستمی گردشگر پس از مراجعه به سایت ET، لیستی از هتلهای موجود را مشاهده کرده، و اطلاعات کاملی از نحوه سرویس هر هتل، تصاویر اتاقها، سالنها ، امکانات مختلف هتل، معرفی کامل سرویسهایی که هتل برای گردشگران مقیم در خود ارایه می‏کند را دریافت می کند گردشگر پس از مشاهده سرویسهایی که در هر یک از هتلها در دسترس او قرار می‏گیرند و مقایسه هزینه‏های هر یک, هتل موردنظر خود را انتخاب می‏کند، در اینجا ارتباط پویا میان وب سایت ET و هتل اهمیت پیدا می‏کند. اغلب سایتهای ET در این مرحله یک تقویم که روی آن تعداد اتاقهای خالی هتل در تاریخهای مختلف نمایش داده شده است را به گردشگر عرضه می‏کنند و گردشگر در هر تاریخی که مایل بود اتاق موردنظر خود را انتخاب کرده و رزرو می‏کند. سایت و هتل باید امکان دسترسی به یک بانک اطلاعاتی مشترک را دارا باشد تا همزمان و به صورتonline اطلاعات را به هنگام کنند چرا که ممکن است هتل همزمان مشغول رزرو اتاق برای مراجعین حضوری به خود باشد و نباید رزرو اتاق برای دو گردشگر متفاوت امکانپذیر باشد.کسب این اطلاعات به صورت online مهمترین بخش از یک سیستم رزرو را در هتلداری الکترونیک تشکیل می‏دهد.

E-Ticketing
با گسترش روز افزون فن آوری اطلاعات و افزایش تاثیرگذاری آن در زندگی بشر ، به تدریج مفاهیم قبلی در حال متحول شدن هستند و به همراه خود مفاهیم جدیدی را متولد می کنند.بعد از پیدایش مفهوم e-traveling و به دنبال آن e-tourism ، واژه جدیدی تحت عنوان e-ticketing به عنوان یکی از سرویسهای قابل ارائه به وجود آمد.به طور کلی e-ticketing عبارت است از سرویسی که بلیطهای الکترونیکی مسافرتی مناسبتری را( نسبت به بلیطهای کاغذی و کارتها ) ایجاد می کند.تمام اطلاعات مورد نیاز که قبلا به صورت پرینت قابل دسترسی بود در این سیستم در یک بانک اطلاعاتی الکترونیکی ذخیره شده است.به عبارت ساده تر انتشار الکترونیکی اوراق مسافرتی به صورت یک مرحله ای را e-ticketing گویند.در این سیستم مدیر حسابهای شما با تهیه و تائید یک شماره شناسایی ویژه برای شما این امکان را فراهم می سازد تا در هنگام بررسی ویزا ، کارت شناسایی و یا چهره نگاری در سر میز پذیرش بلیط مجوز لازم برای عبور صادر شود.طبق بررسیهای انجام گرفته ، فروش الکترونیکی بلیط قادر است سالانه ا میلیارد دلار در سال ذخیره سرمایه ای را برای آژانسهای ارائه دهنده چنین خدماتی به ارمغان آورد.
لازمه دسترسی به سرویس e-ticketing طراحی یک سیستم فروش الکترونیکی بلیط است. به طور کلی یک سیستم فروش الکترونیکی بلیط ساختاری چند قسمتی دارد.این بخشها عبارتند از:
• دسته بندی ، فروش ، ارسال و تجدید بلیطهای الکترونیکی( کارتهای مسافرتی و روادید ، تامین اعتبار بلیطهای تهیه شده و …)
• کنترل و بررسی اعتبار بلیطها
• جمع آوری و تایید اعتبار به کمک بانکهای اطلاعاتی مبتنی بر سیستمهای بی سیم
• مدیریت و کنترل( مستقیم یا غیر مستقیم ) محلهای فروش به منظور انتقال اطلاعات ساختار یافته( بلیطها و کرایه دریافتی ) و دریافت اطلاعات مرتبط با بلیطهای فروخته شده
• مدیریت داده های ساختار یافته به کمک سیستمهای بلیطهای الکترونیکی و یکپارچه شدن با دیگر سیستمهای اطلاعاتی مرتبط( برنامه ریزی سرویسها ، مدیریت تعمیرات و نگهداری ، محاسبات تحلیلی
• آمارها ، گزارشات و تقسیم منابع بین اپراتورهای سیستم حمل و نقل که در ساختار طراحی شده جای می گیرند.
در این سیستم ابتدا کاربر به یک آژانس تخصصی فروش الکترونیکی بلیط تقاضای ثبت رزرو بلیط خود را می دهد.بعد از طی مراحل پرداخت از طرف پایگاه فروش بلیط پیامی مبنی بر تائید فرآیند خرید بلیط برای شما ارسال می شود و بلیط به نام شما ثبت می شود.سپس شماره تاییدیه(confirmation number) ، برنامه سفر و اوراق مربوط به بلیط خریداری شده از طریق پست الکترونیکی ارسال می گردد.در خروجی نهایی بررسی بلیط مسئول پذیرش شماره تاییدی را دریافت می کند و با تایید ID مربوطه مجوز عبور را صادر می کند.با توسعه امکانات مخابراتی و گسترش سیستم WAP تکنولوژی Mobile E-ticketing آینده سیستمهای فروش الکترونیکی بلیط را رقم می زند.این سرویس هم اکنون به صورت محلی ارائه می شود اما دارای قابلیت عمومی سازی آن در سطح بین المللی می باشد به طوری که خدماتی مانند:
• فروش الکترونیکی و رزرو بلیط ها
• توزیع بلیط
• تایید اعتبار و شناسایی بلیطها در هنگام پذیرش مسافرین
• سیستم هوشمند توزیع صندلی در بین خریداران بلیط … را شامل خواهد شد.
تعداد زیادی از سایتهای اینترنتی به ارائه سرویس e-ticketing و رزرو الکترونیکی و نیز اطلاع رسانی آن می پردازند

برنامه ریزی مقصد
سیستمهای برنامه‌ریزی مقصد (Destination Guide) بخش مهمی از سایتهای معتبر گردشگری الکترونیک (ET) را تشکیل می‌دهند. به واسطه زیرساختار پیچیده‌ای که ارائه سرویس برنامه‌ریزی مقصد نیاز دارد تنها برخی از سایتهای فعال درET به ارائه آن می‌پردازند. در واقع برنامه‌ریزی مقصد معادل الکترونیکی تورهای امروزی است که همانند تورهای امروزی در سطوح متفاوتی ارائه می‌شود. برخی از سایتها این سرویس را به صورت بسته‌های مسافرتی (Travel Package) که برنامه‌های از پیش تعیین شده و ثابت سفر به همراه کلیه ملزومات مورد نیاز گردشگر هستند عرضه می‌کنند و برخی دیگر که زیر ساختار مناسب آنرا مهیا کرده‌اند سرویس را به صورت یک برنامه سفر کامل با قابلیت تغییر متناسب با خواست گردشگر ارائه می‌کنند.
یک سیستم برنامه‌ریزی مقصد کامل عبارتست از یک سیستم هوشمند که با دریافت اطلاعات خاصی از گردشگر بهترین برنامه سفر متناسب با خواسته‌های او را ارائه می‌کند. این سیستم با ارتباط دائمی به خطوط هوایی بین‌المللی و داخلی، شرکتهای حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و دریایی کلیه مراحل سفر را از طریق بانکهای اطلاعاتی در اختیار دارد. علاوه بر این به اطلاعات هتلهای موجود در شهرهای مختلف، مراکز دیدنی، … نیز از طریق بانکهای اطلاعاتی دسترسی داشته تا امکان برنامه‌ریزی بر پایه موجود بودن صندلی خالی در برنامه موسسات حمل و نقل، اتاقهای خالی هتل و … وجود داشته باشد. در این سیستم امکان جستجو به صورت کامل توسط گردشگر وجود داشته و وی می‌تواند براساس معیارهای مختلفی، گزینه‌های متعددی برای سفر خود دریافت کرده، و از میان آنها انتخاب کند. برای مثال یک گردشگر پس از مراجعه به این بخش از سایت ET با انتخاب مبدا و مقصد و تاریخهای آغاز و پایان سفر خود می‌تواند مسیرهای مختلف و سطوح سرویس متعدد را در قیمتهای مختلف مشاهده و از میان آنها برنامه سفر خود را انتخاب کند. علاوه براین گردشگر می‌تواند تاریخهای آغاز و پایان و حدود قیمت مورد نظر خود را انتخاب کرده و سایت برنامه‌های مختلف مناسب برای سفر وی را به گردشگر معرفی کند و سپس گردشگر از میان برنامه‌های ارائه شده برنامه مورد علاقه خود را انتخاب و اقدام به خرید آن کند.ارائه این سرویس نیازمند در اختیار داشتن ارتباطات Online با سایتهای اطلاعات موسسات حمل ونقل هوایی، دریایی، ریلی و جاده‌ای، ارتباط دائمی با هتلها، مراکز دیدنی، تورها و موسسات مسافرتی، همچنین در اختیار داشتن یک سیستم شامل یک موتور جستجو با معیارهای چندگانه، یک سیستم هوشمند پیشنهاد برنامه سفر و … است، تا به وسیله این زیر ساختارها امکان ارائه یک برنامه سفر با قابلیت تغییر متناسب با خواست مشتری مهیا گردد. برخی از سایتهای ET که به ارائه سرویس در زمینه برنامه‌ریزی مقصد می پردازند خود فاقد چنین زیرساختاری بوده و در واقع تنها ارائه کننده سرویس هستند و پردازش اطلاعات و ارتباطات زیرساختاری را از سازمانهای دیگر اجاره می‌کنند. سازمانهای اصلی ارائه کننده سرویس که دارای چنین ساختارهایی بوده و امکان جستجو و برنامه ریزی سفر را ارائه می دهند با نام DMO که مخفف عبارت (Destination Management Organization) می باشد، شناخته میشوند. گستردگی معیارهای در اختیار گردشگر برای جستجوی برنامه ها توسط کاربر و تعدد بسته های مسافرتی ارائه شده به گردشگران، توانمندی این مؤسسات (DMO) را نشان می دهد .