در ماه‌های اخیر تبعات ناشی از جنگ غزه اقتصادهای شکننده و وابسته به توریسم مصر، اردن و لبنان را تهدید کرده و نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است که این تاثیر منفی در سراسر خاورمیانه گسترش یابد.
در اردن، جایی که گردشگری ۱۰درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌دهد، صنعت توریسم با افول جدی مواجه شده است. یکی از اپراتورهای تور اردن در همین رابطه گفته که جنگ باعث یک رشته لغو تورهای گردشگری شده است و تاکید داشته که درست در ماه‌ها و روز‌های آغازین جنگ و نیز با بالا گرفتن تنش‌ها، توریسم در این کشور با رکود مواجه شده است.در مصر، کشوری که دولت آن پیش از این برای رفع بحران اقتصادی خود دست به دامن صندوق بین‌المللی پول شده بود، بسیاری از رزروهای تور در مناطقی از آن خصوصا در شبه‌جزیره سینا که هم مرز با غزه است، لغو شده است.فاروک سوسا، اقتصاددان منطقه‌ای گلدمن ساکس (شرکت خدمات مالی بین‌المللی)، در‌این‌باره می‌گوید: «ما در حال حاضر شاهد گزارش‌هایی از رزروهای لغو شده در کشورهای همسایه مانند مصر هستیم. ما فکر می‌کنیم تنها در این سال مالی مصر می‌تواند میلیاردها دلار از درآمدهای گردشگری را از دست بدهد و معتقدیم که مصر حفاظ ارزی برای تحمل این نوع ضربه را ندارد.»
نوره الکعبی، وزیر امور خارجه امارات‌متحده عربی نیز در ماه‌های گذشته اعلام کرده که این کشور «بی‌وقفه» برای آتش‌بس کامل تلاش می‌کند و هشدار داده که دمای منطقه با توجه به تنش‌ها در حال نزدیک شدن به «نقطه‌جوش» است. او همچنین در کنفرانسی در ابوظبی گفته: «خطر سرریز منطقه‌ای و تشدید بیشتر تنش واقعی است.»

تاثیر منفی جنگ بر اقتصاد و گردشگری منطقه
آمار بالای تلفات غیرنظامیان در حمله رژیم غاصب به غزه، امیدها را برای سود اقتصادی از دوره جدید روابط بهتر بین رژیم صهیونیستی و همسایگان عرب آن نقش بر آب کرد.
فاروک سوسا، اقتصاددان منطقه‌ای گلدمن ساکس در این خصوص گفت: در مورد تاثیر بالقوه جنگ بر اقتصاد منطقه، عدم اطمینان زیادی وجود دارد. خطر تشدید بیشتر تنش‌ها در کمین است و این امر پیامدهای اقتصادی جنگ و تنش را عمیق‌تر کرده و گسترش می‌دهد.
در ماه‌های گذشته این بحران با تداوم آتش‌افروزی در مرز اسرائیل و لبنان و حملات پهپادی و موشکی به شهر ایلات در دریای سرخ اسرائیل توسط شبه‌نظامیان حوثی یمن گسترش بیشتری نیز یافت.
همسایگان وابسته به گردشگری خاورمیانه یعنی مصر، اردن و لبنان حتی قبل از درگیری با هم دست‌وپنجه نرم می‌کردند.
کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول، در کنفرانس ابتکار سرمایه‌گذاری آینده عربستان سعودی گفت: «عدم قطعیت یک قاتل برای ورود گردشگران است»؛ واقعیتی که به هیچ عنوان نمی توان آن را انکار کرد.
ولید نصار، وزیر گردشگری لبنان نیز پیش از این به سی‌ان‌ان بیزینس عربی گفته، لبنان که در بحران عمیقی قرار دارد، برای حدود ۴۰درصد تولید ناخالص داخلی به گردشگری متکی بوده و اکنون با وخامت اقتصادی بیشتری مواجه شده است.
در سوی مقابل، برای کشورهای نفتی خلیج فارس، قیمت‌های بالاتر نفت می‌تواند درآمدهای دولتی را که به دلیل کاهش تولید اوپک ‌کاهش یافته است، افزایش دهد.
جیمز ریو، اقتصاددان ارشد شرکت سرمایه‌گذاری‌Jadwa در ریاض در این رابطه گفت: سود ناشی از افزایش قیمت نفت احتمالا با کاهش جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و کم شدن درآمد گردشگری سربه‌سر خواهد شد اما با توجه به اینکه اولویت تنوع اقتصادی است، در مجموع زیان وارده شده بیشتر از سود حاصل از افزایش قیمت نفت است.
با توجه به شرایط کنونی و تاثیر غیرقابل انکار تنش‌ها بر حوزه اقتصاد، درگیری رژیم صهیونیستی و فلسطین در سیاست و اقتصاد خاورمیانه تبدیل به نقطه محوری شده است.

مسیر نسبتا متفاوت دوبی
مناقشه مهم دیگری که نباید از تاثیر آن بر گردشگری خاورمیانه غافل بود، مساله جنگ روسیه و اوکراین است. این جنگ آورده‌های جالب‌توجهی برای امارات‌متحده عربی در پی داشته و باعث شده شهر دوبی که گردشگری آن از اثرات منفی همه‌گیری کرونا خارج شده است، در این ماه‌ها میزبان روس‌هایی باشد که باتوجه به وقوع جنگ اوکراین و محدودیت‌های سفر به اروپا، برای سفر به سمت دوبی هجوم آورده‌اند. از سوی دیگر خیلی از روس‌های ثروتمند بدشان نمی‌آید که با خرید خانه در دوبی، جای پای خود را سفت کرده و خانه‌ای اضافه در کشور دوم برای خود دست و پا کنند.هتلداران دوبی می‌گویند که جنگ غزه عامل لغو برخی تورهای گروه‌های اسرائیلی و آمریکایی بوده است، با وجود این بعید به نظر می‌رسد که این موضوع در طولانی مدت تداوم داشته باشد.
به گفته یک مشاور اقتصادی فایننشال‌تایمز خرده‌فروش‌های دوبی در حال حاضر نگران کاهش فروش به‌ویژه در حوزه‌های لوکس هستند.
به هر روی در ماه‌های گذشته برخی رویدادهای بزرگ معرفی محصولات جدید لغو شده‌اند و طبیعی است که خرده فروشان از اتفاقات بعدی واهمه داشته باشند.

تاثیر جدی تنش‌ها بر توریسم خاورمیانه
در یک نگاه کلی باید در نظر داشت که ۶ماه درگیری‌‌های خاورمیانه ضربه بزرگی به صنعت توریسم وارد کرده است و تمام کشورهای منطقه نیز کم‌و‌بیش از این مساله زیان دیده‌‌اند.
بعد از شروع حملات رژیم صهیونیستی، فعالان صنعت گردشگری و صنایع مرتبط با آن بیشتر از هر بخش اقتصادی دیگری مشوش شده‌اند.
واقعیتی که هم‌اکنون وجود دارد این است که برخی هواپیمایی‌‌های بزرگ جهان پروازهای خود به منطقه را به شکل موقت به حالت تعلیق درآوردند.
با پر رنگ شدن خطر برافروخته شدن آتش جنگی دیگر، برخی شرکت‌های مسافرتی بین‌المللی اعلام کردند که تقاضای سفر به کشورهای اطراف از جمله مصر، اردن، ترکیه و قبرس با کاهش مواجه بوده است. «حسین عبدالله»، مدیرکل آژانس گردشگری لبنان هم در گفت‌وگویی مطبوعاتی اعلام کرده که از زمان آغاز جنگ، هیچ رزروی نداشته‌‌اند. همچنین شرکت توریستی «نرویژن کروز‌لاین» که برگزارکننده تورهای کروز در سراسر جهان است، از افزایش کنسلی‌‌ها و کاهش رزروها در منطقه خاورمیانه خبر داده است.
یک آژانس مسافرتی اسپانیایی به نام «اسنشیالیست» هم خبر داده که ۷۵‌درصد سفرها به نقاط مختلف خاورمیانه و شمال آفریقا را لغو کرده است. هتل‌‌ها نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌اند. شرکت هتلداری «ماریوت» از لغو برخی رزروهای ۲۷ هتلش در لبنان، اردن و مصر خبر داده است.
جالب آنکه حتی عمان که از درگیری‌‌ها و تنش‌های منطقه‌ای فاصله دارد، ۱۵‌درصد تورهایش لغو شده است. مدیران برخی شرکت‌های گردشگری بین‌المللی می‌گویند هنوز برای ارزیابی اثرات جنگ بر حوزه توریسم خاورمیانه زود است اما بعضی از کارشناسان معتقدند که این تاثیرات کوتاه‌‌مدت بوده و با گذر زمان و کمرنگ شدن تنش‌ها همه چیز به روال سابق خود بازخواهد گشت./ جهان صنعت